Öne Çıkan Haber Başlıkları
Zcash Eleştirisi ve Kripto Parada Gizliliğin Rolü
Bitcoin savunucusu ve The Bitcoin Standard kitabının yazarı Saifedean Ammous, kripto topluluğunda uzun süredir tartışılan bir konuyu yeniden gündeme taşıdı. Cointelegraph’a verdiği özel röportajda Ammous, gizliliğin para için gerçekten ne kadar kritik bir özellik olduğunu sorguladı ve sektörde yeni bir tartışma ateşledi.
Ammous, para birimlerinin gizlilikten ziyade değerinin korunmasına yönelik talebin daha güçlü olduğuna inandığını belirtti:
“Soru şu: Değeri düşmeyen paraya olan talep mi daha fazla, yoksa gizliliği koruyan paraya olan talep mi?”
Ammous’tan Zcash’e Sert Eleştiri
Röportaj sırasında Ammous, Zcash’i sert bir dille eleştirdi ve projeyi “shitcoin” olarak nitelendirdi. Eleştirilerinin merkezinde ise 2016’da gerçekleştirilen ve gizlilik özelliklerinin temelini oluşturan “güvenilir kurulum” töreni yer aldı.
“Tüm proje bir güvenilir kuruluma dayanıyor. Her şeyin başlangıcında yer alan bir grup insana güvenmeniz gerekiyor. Böyle oyunlara girmek istemiyorum.”
Zcash’in teknik detaylarına tam hâkim olmadığını kabul eden Ammous, gizlilik özelliklerinin toplam arzın doğrulanmasını zorlaştırabileceğini de iddia etti:
“Anladığım kadarıyla anonimlik avantajları, denetlenebilirlikten feragat edilmesi anlamına geliyor.”
Zcash, hem şeffaf hem de gizli (shielded) işlemlere izin veriyor. Zero-knowledge proofs (sıfır bilgi ispatı) kullanılan bu yapıda işlemlerin doğruluğu, gönderici, alıcı ve miktar bilgilerini açıklamadan doğrulanabiliyor. Buna rağmen Zcash havuzlarının bakiyesi çeşitli blok gezginlerinde doğrulanabilir durumda.
Kripto Topluluğundan Tepkiler
Ammous’un sözleri, X üzerinde pek çok kripto uzmanı tarafından yanıtlandı. Helius kurucu ortağı Mert Mumtaz, Ammous’un yaklaşımını “yanlış bir ikilik” olarak tanımladı:
“Hem değerini koruyan hem de gizli bir para gerekir. Bu Zcash’tir. Ayrıca gizli değilse devlet kontrolünden tamamen özgür olamaz. Görülebilen şey el konulabilir.”
Digital Currency Group CEO’su Barry Silbert ise Bitcoin topluluğunun geçmişte gizliliğe daha fazla önem verdiğini hatırlattı:
“Tüm sıkı Bitcoin savunucularının gizliliğe önem verdiği günleri hatırlıyorum. Hâlâ önem veren çok kişi var.”
Zcash kurucu ortağı Zooko Wilcox da tartışmaya katılarak, Bitcoin’in şeffaf yapısı nedeniyle Kanada hükümetinin grevdeki kamyoncularla ilişkili adresleri takip edebildiğini hatırlattı.
Gizlilik İkinci Katmanlarda Sağlanabilir
Konuya daha geniş bir çerçeveden yaklaşan Ammous, blok zincirinde tam gizliliğin giderek daha zorlaştığını kabul etti. Ancak Bitcoin kullanıcılarının ihtiyaç duyduğu gizliliğin ikinci katman çözümleriyle sağlanabileceğini söyledi:
“Zincir üstü gizlilik çok zor ve giderek daha da zorlaşıyor. Bu kötü bir şey değil; çünkü insanların ihtiyaç duyduğu gizlilik ikinci katmanlarda sağlanabilir.”
Ammous’a göre paranın en temel niteliği gizlilik değil, değerinin korunması. Bu nedenle gizlilik merkezli paraların pazar büyüklüğünün sınırlı olduğunu savunuyor:
“İnsanlar gizli ama kolayca değer kaybeden bir para yerine, gizli olmasa bile değerini koruyan parayı tercih eder. Gizlilik talebinin abartıldığını düşünüyorum; bu daha çok bazı altcoin projelerinin pazarlama stratejisi.”
Ammous, dijital çağda yapılan her işlemin iz bırakabileceğini söyleyerek, paranın doğası gereği gizlilikten uzak olduğunu da ekledi:
“Parayı tamamen gizli hâle getirmek çok zor. Ancak insanların gerçekten istediği, değeri düşmeyen paradır. Bunun pazar büyüklüğü 300 trilyon dolar civarındadır.”
Yıl Sonunda Zcash’e Artan İlgi
2025’in son çeyreğine girilirken Zcash’e yönelik ilgi yeniden artışa geçti. Gizlilik odaklı kripto varlık, Kasım ayında Coinbase’in en çok aranan varlıkları arasına girdi ve son aylarda fiyatı 10 kat artarak piyasa değerini kısa süreliğine 10 milyar doların üzerine taşıdı.
Bitcoin’in şeffaflığı mı, yoksa Zcash’in sunduğu güçlü gizlilik mi daha fazla talep görecek? Tartışma şimdilik sonuçlanmış değil. Ancak Ammous’un sözleri, kripto dünyasında gizlilik ile “hard money” felsefesi arasındaki gerilimi yeniden görünür kıldı.
