Öne Çıkan Haber Başlıkları
ZKsync’ten Büyük Değişim: Lite Kapanıyor, Ekosistem Era’ya Akıyor
ZKsync Lite Sahneden Çekiliyor: Era Dönemi Resmen Başladı! Ethereum ekosisteminde önemli bir dönüm noktasına gelindi. ZKsync, Haziran 2020’de Ethereum’un ilk zero-knowledge ödeme rollup’larından biri olarak lanse ettiği ZKsync Lite ağını 2025’te tamamen emekliye ayıracağını açıkladı. Protokolün arkasındaki ekip olan Matter Labs, sürecin uzun süredir planlanan bir geçiş olduğunu ve ZKsync’in diğer sistemlerini etkilemeyeceğini vurguladı.
Bir “Kavramsal Kanıt” Görevini Tamamladı
X’te paylaşılan açıklamada, ZKsync Lite’ın aslında bir “proof-of-concept”, yani kavramsal ispat ağı olduğu belirtildi. Bu erken dönem deneysel ağ, bugün ZKsync Era ve genişleyen ZK Stack mimarisini ayakta tutan kritik zero-knowledge teknolojilerinin temelini oluşturdu.
Matter Labs ekibi, Lite’ın “görevini başarıyla tamamladığını” ve yeni nesil zkEVM altyapısına giden yolu açtığını ifade etti.
Bu geçiş aslında Şubat 2023’te başladı. O dönemde ZKsync 1.0, resmen ZKsync Lite olarak yeniden adlandırılmış, bir ay sonra ise Lite’ın mühendislik güncellemeleri durdurularak ekip tamamen ZKsync Era ve yeni yığının geliştirilmesine kaydırılmıştı.
Hafif Rollup’tan Tam Donanımlı zkEVM’e: Dönüşümün Perde Arkası
ZKsync Lite, başlangıçta yalnızca transferleri, NFT basımını ve basit takas işlemlerini destekleyen hafif bir rollup olarak tasarlanmıştı. Ancak akıllı kontrat desteğinin olmaması, uzun vadede rekabet gücünü sınırladı.
2023’te tam EVM uyumluluğuna sahip ZKsync Era yayına girdiğinde, geliştiriciler hızla yeni sisteme geçerek likiditeyi ve altyapıyı Era etrafında topladı. Cüzdanlar ve dApp’ler Lite’ı arayüzlerinden çıkarmaya başlayınca, ağdaki kullanım bu ay itibarıyla günlük 200 işlemin altına kadar düştü.
Buna rağmen Lite ağında hâlâ Ethereum üzerinden köprülenmiş yaklaşık 49 milyon dolar değerinde varlık bulunuyor. Bu varlıklar, ağ tamamen kapanana kadar Ethereum’a sorunsuz şekilde çekilebilecek.
Ethereum’a Çekimler Devam Edecek
ZKsync ekibi, Lite’tan Ethereum’a çekimlerin kaldırma süreci boyunca çalışmaya devam edeceğini doğruladı. Kullanıcılar için net zaman çizelgeleri ve talimatların 2025 içinde yayımlanacağı belirtildi.
Bu açıklama, Matter Labs’in geçtiğimiz yıl Eylül ayında 24 çalışanını etkileyen işten çıkarma sürecinin ardından geldi. O dönemde CEO Alex Gluchowski, bu kararların “ZK Chains talebindeki büyük artış” nedeniyle alındığını söylemişti.
