Compound (COMP), Merkeziyetsiz Finans (DeFi) dünyasının en köklü ve en önemli protokollerinden biridir. Kullanıcıların kripto paralarını yatırarak faiz (lending) kazanmalarına ve teminat göstererek kredi (borrowing) almalarına olanak tanıyan, Ethereum blokzinciri üzerinde çalışan algoritmik bir para piyasası protokolüdür.
Geleneksel bankacılık sisteminde, birikimlerinizi faiz karşılığında bankaya yatırırsınız ve banka bu parayı kredi olarak başkalarına verir. Compound, bu işlevi herhangi bir aracı kurum olmaksızın, tamamen akıllı sözleşmeler aracılığıyla gerçekleştiren, şeffaf ve açık erişimli bir sistemdir.
Öne Çıkan Haber Başlıkları
Merkeziyetsiz Kredi ve Faiz Mekanizması Nasıl Çalışır?
Compound protokolünün temelinde, kullanıcıların farklı kripto paraları (ETH, USDC, DAI vb.) yatırdığı likidite havuzları bulunur. Bu havuzlar, hem borç verenler hem de borç alanlar için bir aracı görevi görür.
Borç Verme (Lending) ve cToken’lar
Kullanıcılar, Compound protokolüne desteklenen kripto varlıklarını yatırdıklarında, bu varlıklar karşılığında cToken adı verilen özel ERC-20 token‘ları alırlar (örneğin ETH yatırımı karşılığında cETH).
- Faiz Kazanma: cToken’lar, kullanıcının havuza yatırdığı varlıktaki payını temsil eder. Havuzdaki faiz geliri (protokolün borç alanlardan aldığı faiz), sürekli olarak bu cToken’ların değerine yansıtılır. Başka bir deyişle, cToken’ı tuttuğunuz sürece, cToken’ın asıl varlığa takas oranı zamanla artar. Bu artış, kullanıcının kazandığı faizi oluşturur.
- Anlık Çekilebilirlik: Borç verenler, cToken’larını istedikleri zaman anında protokole geri vererek yatırdıkları ana varlıkları ve biriken faizlerini geri çekebilirler. Bu, paranın likidite havuzunda her zaman mevcut olduğu anlamına gelir.
Borç Alma (Borrowing) ve Teminat
Compound, kripto paralarınızı teminat göstererek başka kripto paraları borç almanıza izin verir. Bu işlemde:
- Teminat (Collateral): Borç alabilmek için öncelikle bir miktar kripto varlığı protokole teminat olarak yatırmanız gerekir. Borç alabileceğiniz miktar, yatırdığınız teminatın değerinin bir yüzdesiyle sınırlıdır. Bu oran, varlığın riskine göre algoritmik olarak belirlenir ve Comptroller adı verilen bir kontrol katmanı tarafından yönetilir.
- Faiz Oranları: Borçlanma faiz oranları, geleneksel bankacılığın aksine, arz ve talep dengesine göre algoritmik olarak belirlenir ve gerçek zamanlı olarak, hatta her yeni blokta güncellenir. Bir varlığın borçlanma talebi ne kadar yüksekse, faiz oranı da o kadar yükselir.
- Likidasyon Riski: Teminatınızın piyasa değeri, belirlenen bir seviyenin altına düştüğünde (borç alınan varlığın değerinin artması veya teminatın değerinin düşmesi nedeniyle), teminatınızın bir kısmı veya tamamı tasfiye (likidasyon) edilebilir. Bu mekanizma, borç verenlerin güvenliğini sağlamak ve protokolün borç ödeme kapasitesini korumak için hayati öneme sahiptir. Likidatörler, borcu ödeyerek teminatın bir kısmını indirimli olarak alma fırsatı bulur.
COMP Token ve Yönetişim
COMP token’ı, Compound protokolünün yerel kripto para birimidir ve temel olarak bir yönetişim (governance) aracı olarak işlev görür.
- Yönetim Hakkı: COMP sahipleri, protokolün geleceği ve işleyişi hakkında yapılacak tüm kararlarda oy hakkına sahiptir. Bu, faiz oranları, teminat oranları, yeni kripto paraların protokole eklenmesi ve protokol güncellemeleri gibi kritik konuları kapsar.
- Merkeziyetsizlik: COMP token’ı, protokolün tamamen merkeziyetsiz bir şekilde yönetilmesini sağlar. Bir COMP token bir oy hakkı temsil eder.
- Oy Devretme: Kullanıcılar, aktif olarak karar verme süreçlerine katılmak istemezlerse, oy haklarını güvendikleri başka bir adrese veya kullanıcıya devredebilirler. Bu, pasif kullanıcıların bile protokolün gelişiminde dolaylı olarak rol oynamasına olanak tanır.
- Likidite Madenciliği (Liquidity Mining): COMP token dağıtımı, özellikle 2020 yılında başlayan ve “likidite madenciliği” adı verilen modelle büyük bir ilgi gördü. Kullanıcılar, protokole varlık yatırarak veya kredi alarak protokolde etkileşime girdikçe, orantılı olarak COMP token ile ödüllendirilirler. Bu teşvik sistemi, Compound’un hızla büyümesine ve DeFi ekosisteminde kilit bir oyuncu haline gelmesine yardımcı oldu.
Compound’un Kripto Dünyasındaki Önemi
Compound, 2017 yılında Robert Leshner ve Geoffrey Hayes tarafından kurulmuş olup, Merkeziyetsiz Finans (DeFi) kavramının popülerleşmesinde ve ana akım haline gelmesinde öncü rol oynamıştır.
- Geleceğin Finansı: Compound, bankaların ve diğer finansal aracıların tarihsel işlevlerini (kredi verme ve faiz kazandırma) kod tabanlı, şeffaf ve izinsiz bir sisteme taşıyarak finansın geleceğine dair somut bir örnek sunmaktadır.
- Şeffaflık: Tüm işlemler, faiz oranları ve teminat havuzları Ethereum blokzinciri üzerinde herkes tarafından görüntülenebilir durumdadır. Bu, geleneksel finansın kapalı kapılar ardındaki işlemlerine göre devrim niteliğinde bir şeffaflık sunar.
- Açık Kaynak ve İzinsiz: Compound protokolünün akıllı sözleşmeleri açık kaynaktır ve dünyanın herhangi bir yerindeki herkes, izin almak zorunda kalmadan bu protokolle etkileşime geçebilir, varlık yatırabilir veya kredi alabilir.
Riskler
Her kripto ve DeFi projesinde olduğu gibi, Compound kullanmanın da belirli riskleri vardır:
- Akıllı Sözleşme Riski: Protokol, kod hataları veya güvenlik açıkları nedeniyle saldırıya uğrayabilir.
- Likidasyon Riski: Teminatın değeri düşerse, kullanıcılar teminatlarını kaybedebilirler.
- Piyasa Riski: Faiz oranları piyasa koşullarına göre hızla değişebilir.
- Oracle Riski: Protokolün doğru fiyat bilgisi almasını sağlayan harici fiyat besleme sistemlerinde (Oracle’lar) yaşanabilecek sorunlar, hatalı işlemlere yol açabilir.
Sonuç olarak Compound (COMP), kripto varlıklarınızdan pasif gelir elde etme ve teminatlı kredi alma imkanı sunan, DeFi ekosisteminin temel taşlarından biridir.
